Traumatyczne wydarzenia, ciężkie doświadczenia życiowe i utrzymujący się wysoki poziom stresu potrafią złamać człowieka, mają swoje poważne konsekwencje zdrowotne i przede wszystkim psychologiczne. Wszyscy różnimy się sposobem reagowania na takie doświadczenia. Część ludzi zaskakująco dobrze radzi sobie z trudami, szybko adaptują się do zmian i odczuwają wyraźnie mniej negatywnych konsekwencji stresu. Jak to się dzieje? Czym jest rezyliencja i czy można ją rozwijać? Jak radzić sobie ze stresem we współczesności pełnej wyzwań i jak dbać o rozwój nowych pokoleń, by je wzmocnić i wspierać ich przystosowanie?

Christina Berndt – niemiecka dziennikarka naukowa postanowiła zgłębić ten obszar, a wyniki swoich poszukiwań opublikowała w formie ksiązki pt. „Tajemnica odporności psychicznej” wydanej w Polsce w zeszłym roku przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Publikacja ma interesującą formę – zgodnie z dziennikarskim zacięciem autorki część ma formę naukowych doniesień czy mini reportaży, a część charakter wręcz poradnikowy. W książce można znaleźć rozdziały zbliżone do artykułów popularno-naukowych pełnych fascynujących doniesień, jak chociażby teorie epigenetyczne i wnoszące eksperymenty psychologiczne, ale też rozdziały przypominające poradnik wychowania, w których autorka podaje konkretne porady na temat wzmacniania odporności psychicznej u dzieci. Pomimo, że forma publikacji jest chwilami niespójna i logika kolejności podejmowanych tematów nie zawsze oczywista, to całość czyta się wyjątkowo lekko, przyswajając przy okazji sporą dawkę najnowszej wiedzy z psychologii, medycyny czy badań społecznych. Dla rozruszania po drodze natrafić można też na krótkie testy pozwalające sprawdzić, jaki jest nasz poziom stresu czy „sprężystości” psychicznej.

W kolejnych rozdziałach możemy dowiedzieć się, co wpływa na naszą odporność psychiczną, jak kształtuje się i od czego zależy zjawisko rezyliencji. Autorka analizuje wpływ wczesnych więzi, środowiska i klimatu wychowawczego, dziedziczenia, czynników biologicznych itp. Nie stroni też od przedstawiania kontrowersji pojawiających się w badaniach i sprzeczności w ich wynikach, co daje  nam szersze spojrzenie i możliwość zapoznania się choć z fragmentem naukowej debaty i „fermentu”, który zawsze powstaje przy tak skomplikowanych i trudnych do badania zjawiskach.

Dla osób, które są po prostu zainteresowane zjawiskiem odporności psychicznej i jej rozwijaniem lektura na pewno okaże się ciekawa i praktyczna (jak wskazuje podtytuł „Jak uodpornić się na stres, depresję i wypalenie zawodowe” – pełna jest konkretnych wskazówek), a dla bardziej akademicko zorientowanych czytelników może być ciekawą inspiracją i bazą bibliograficzną do dalszych poszukiwań.

A.Ch. V 2016

Berndt C. (2015). Tajemnica odporności psychicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.